English
Stadsbombardementen
Rotterdam in puin
Rotterdam gebombardeerd op 14 mei 1940 (foto uit 1945).
Op 3 maart 1945 vond in de wijk het Bezuidenhout een grote ramp plaats.
Bombardementen op centra van grote steden zijn even effectief als vernietigend. Zij maken in één klap de meeste slachtoffers en vernietigen de historische stadsarchitectuur.
Ofschoon meerdere plaatsen in ons land te lijden hadden onder het geweld tijdens de Tweede Wereldoorlog, ondervonden drie oude binnensteden de verwoestende uitwerking van een groots bombardement.
Wij wilden ons niet snel genoeg neerleggen bij de verovering van ons land door onze oosterburen. Daarom stuurde Duitsland op 14 mei 1940 bommenwerpers naar Rotterdam. Binnen een kwartier maakten deze van het oude vertrouwde stadshart één rokende puinhoop.
Op 22 februari 1944 waren geallieerde bommenwerpers op weg naar Gotha om een Duitse vliegtuigfabriek in de as te leggen. Onverwacht sloeg het weer om. Dan maar op de terugweg de Duitse stad Kleef van de kaart vegen! De piloten vergisten zich. Hun projectielen troffen het historisch centrum van Nijmegen! Ruim 800 inwoners lieten het leven.
De bedoeling was op 3 maart 1945 de Duitse V2-installaties in het Haagse Bos uit te schakelen. Door omstandigheden kwamen de projectielen van de Britse vliegtuigen een klein stukje verder op de 19e eeuwse chique woonwijk Bezuidenhout terecht. Ruim 500 mensen overleefden het niet.
Tekst: Carel Wiemers
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
In de loop van 1944 begon Duitsland te beseffen dat ze terrein aan het verliezen waren. De geallieerden rukten op. Maar de bezetters hadden nog één troef achter de hand!
Verscholen tussen het gebladerte van het Haagse Bos hadden zij op 8 september 1944 een mobiele installatie voor het afschieten van hun geheime V2 raket neergezet. Het was een wanhoopspoging de oprukkende Britten een lesje te leren.
Enkele honderden van deze nieuwe wapens, die niet te onderscheppen waren, vlogen het Kanaal over en troffen het Britse koninkrijk regelrecht in het hart: Londen! Ongeveer 3.000 inwoners kwamen om. Meer dan 6.500 raakten zwaar gewond.
De Britten hadden er genoeg van. Al eerder gebruikten zij hun voor die tijd supersnelle en uiterst wendbare Spitfires om de opslagplaatsen van de V2 en de verbindingswegen te vernietigen. Dit bleek niet voldoende. De Duitsers bleven hun geavanceerde aanvalswapen inzetten.
Om radicaal een eind te maken aan de overzeese vluchten van de gevreesde raket zag de Engelse regering zich gedwongen meerdere middelzware bommenwerpers in te zetten om het afschieten van de Duitse projectielen definitief het zwijgen op te leggen.
Tekst: Carel Wiemers
Bron: v2platform.nl
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Op 26 januari 1945 waren de Britse premier Winston Churchill en zijn Minister van Binnenlandse Zaken Herbert Morrison het eens over een grootscheepse luchtaanval.
De bewindslieden gaven de luchtmacht opdracht een plan uit te werken waarbij de Duitse V2 installaties in korte tijd allemaal tegelijk konden worden uitgeschakeld. Dat was lastiger dan gedacht. Eerder genomen luchtfoto's gaven veel onzekerheid over waar deze zich precies bevonden.
Op grond van de beschikbare gegevens kwamen drie locaties als doelwit in aanmerking: het Haagse Bos, Duindigt en Vreugde en Rust. De tijd drong. Vanwege de effectiviteit gaf de Fighter Command de hoogste prioriteit aan het bombarderen van het Haagse Bos.
Op 2 maart 1945 was het zover. Ruim vijftig Britse bommenwerpers werden in gereedheid gebracht om de volgende ochtend de aanval vanuit België en Noord-Frankrijk in te zetten. Deze was gericht op twee punten langs de Leidsestraatweg in het Haagse Bos.
De Britse Mitchells en Bostons, die in Melsbroek bij Brussel en het Franse Vitry-en-Artois stonden opgesteld, hadden zo'n 67.000 kilo brisantbommen aan boord. Deze zouden ze tegelijk vanaf een hoogte van 3 tot 4 kilometer laten vallen. Dat zou het meeste effect opleveren.
Tekst: Carel Wiemers
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Als er ergens iets mis gaat, ontstaat soms een kettingreactie van allerlei dingen die ook misgaan. Ondanks alle nauwkeurige voorbereidingen gebeurde dit ook op 3 maart 1945.
In de vroege ochtend waren ruim 50 Britse bommenwerpers vanuit België en Frankrijk opgestegen richting Den Haag. Onderweg begon het al: vijf toestellen moesten vanwege kleine technische mankementen vroegtijdig terugkeren.
Om acht minuten over negen bereikten de overige 51 bommenwerpers hun doelwit. Althans dat dachten de piloten. Zij bevonden zich op dat moment nog boven de woonwijk Bezuidenhout, 1,2 kilometer verwijderd van de V2 installaties in het Haagse Bos.
De luiken gingen open: de bommen vielen. Wat ging er mis? De harde noordenwind 'blies' de bommen naar verkeerde locaties en een jonge, onervaren Britse luchtmachtofficier had een van de coördinaten verwisseld. Vanwege de laaghangende mist konden de piloten niet zien waar ze waren. Aan de radar hadden ze ook niks.
De gevolgen waren desastreus: 3.300 huizen, 290 winkels en bedrijven, 10 openbare gebouwen, 9 scholen en 5 kerken met de grond gelijk gemaakt. Voor het overige veel schade. Ruim 500 mensen lieten het leven en 250 raakten zwaar gewond.
Tekst: Carel Wiemers
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Met gevaar voor eigen leven deden de hulpverleners tussen de fel brandende puinhopen wat ze konden. Maar ook nu ging er buiten hun schuld om van alles mis.
Omdat de Duitsers al eerder ziekenauto's hadden gevorderd, moest het verpleegkundig personeel zich behelpen met paard en wagen of handkarren. De ambulances die nog over waren stonden vanwege gebrek aan brandstof werkeloos aan de kant. Ziekenhuizen waren overvol.
Bij de brandweer was het niet anders. Te weinig materieel, ingepikt door de Duitsers. Het personeel uitgedund doordat brandweerlieden in Duitsland tewerk waren gesteld. Een groepje van tien brandweerlieden werd op de Schenkkade dodelijk getroffen door een Duitse V2.
En als klap op de vuurpijl: gebrek aan bluswater om het helse vuur te bedwingen. Waterleidingbuizen waren door het bombardement en de branden zwaar getroffen. Alsof het nog niet genoeg was, een felle noordenwind wakkerde de branden steeds opnieuw aan.
Uiteindelijk hadden alle professionele hulpverleners te kampen met een gebrek aan snelle, onderlinge communicatie. Telefoon- en radioverbindingen waren door het bombardement niet meer mogelijk of omdat de Duitsers de apparatuur daarvoor al hadden geconfisqueerd.
Tekst: Carel Wiemers
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Na alles wat er niet goed gaat, zijn er bij nader inzien ook altijd positieve omstandigheden aan te wijzen. Als die er niet waren geweest, was het allemaal nog veel erger geworden.
Als gevolg van de crisisjaren dertig waren in Bezuidenhout vele grote woonhuizen leeg. Zelfs de gefortuneerde bewoners konden de lasten niet meer opbrengen. Als ze tijdens het bombardement daar nog wel gehuisvest waren, was het aantal slachtoffers nog veel groter geweest.
De regelmatige luchtaanvallen door de Britse Spitfires in de tijd vóór het fatale bombardement hadden menig inwoner behoorlijk de schrik op het lijf gejaagd. Vele gezinnen namen de vlucht en zochten ergens anders onderdak, hun huis dichtgetimmerd achterlatend.
Tijdens de bommenregen en het helse vuur op 3 maart trotseerden vele inwoners de bedreiging van het alles vernietigende inferno. In paniek sloegen zij massaal op de vlucht richting Voorburg. Op die manier zijn velen aan de dans ontsprongen.
Nadat het vuur was gedoofd en de rookwolken uit de puinhopen van de eens zo prachtige en statige woonwijk waren opgetrokken, keerden de vluchtelingen terug om te zien wat er van hun bezit over was gebleven. De spullen die nog enigszins bruikbaar waren, namen ze mee.
Tekst: Carel Wiemers
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Stichting 3 maart ’45 zet zich in voor blijvende aandacht voor de ramp van het verwoestende bombardement op de wijk het Bezuidenhout op 3 maart 1945 en haar vele slachtoffers. Jaarlijks organiseert de Stichting een herdenking en brengen een waardig eerbetoon aan de ruim vijfhonderd slachtoffers.
De lijst van slachtoffers is samengesteld door de Stichting WO2 Sporen. De Stichting 3 maart '45 is hiervoor een samenwerkingsverband aangegaan met de Stichting WO2 Sporen. De lijst bevat de namen van de slachtoffers van het bombardement op 3 maart en de slachtoffers van de neergestorte V2-raket in de nacht van 3 op 4 maart in de Vlietstraat / Schenkweg van het Bezuidenhout. De namen zijn vermeld als erkende slachtoffers van de oorlog en opgenomen in de data van de Oorlogsgravenstichting. Op de website oorlogsgravenstichting.nl kunt meer informatie vinden over de slachtoffers.
Hier vindt u de lijst met namen:
Heeft u vragen over een van deze slachtoffers, dan kunt u zich wenden tot de Stichting WO2 Sporen door een bericht te sturen naar info@wo2sporen.eu.
Tekst: Lia van den Broek
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
