Naar Kidszone
13

Van wonen naar winkelen

Vanaf 1920 ontwikkelde deze voorheen rustige woonstraat zich tot een uitgebreide en levendige winkelstraat, die het sindsdien altijd is gebleven.

Van wonen naar winkelen

De Theresiastraat

Vroeger moesten Bezuidenhouters boodschappen doen in de binnenstad. Maar rond 1920 ontdekten winkeliers de Theresiastraat en bouwden de ene na andere benedenverdieping om tot winkel. In de straat kon men terecht bij onder andere een bedden- en stoffenmagazijn, apotheek, fotozaak, haardenwinkel, bakkerij, bonthandelaar, slagerij, sigarenmagazijn en bloemenhandel.

Grote delen van de straat werden verwoest. Na de oorlog werd hij opnieuw ingericht als winkelstraat. Een aantal panden aan het begin van de straat dat het bombardement had doorstaan, brak men in de loop van de jaren '70 alsnog af om plaats te maken voor nieuwe winkels.

Eindredactie: Stichting 3 maart 1945

Van woonhuizen naar stationsgebied

De geplande metamorfose van het gebied rondom de Koninklijke Bibliotheek is niet de eerste. Tot eind jaren '60 stonden hier namelijk woonhuizen.

Daendelsstraat, Jan Pietersz. Coenstraat en de Pieter Bothstraat. Deze straten met statige woonhuizen stonden op de plek waar nu Babylon, de Koninklijke Bibliotheek en het Ministerie van Buitenlandse Zaken staan. In de metamorfose tot het huidige stationsgebied was geen plaats meer voor deftige herenhuizen die dateerden van de beginjaren van het Bezuidenhout. De straatnamen zijn in de jaren zeventig in Bezuidenhout West terug gekeerd. 

Nieuwe gebiedsvisie

De gemeente heeft inmiddels een gebiedsvisie uitgebracht waarin ze de ambitie uitspreekt (delen) van de Koninklijke Bibliotheek en het Ministerie te vervangen voor een Haagse loper die het Bezuidenhout weer verbindt met het centrum van de stad. Eén ding is duidelijk: dit stukje Bezuidenhout zal binnenkort haar volgende metamorfose ondergaan.


Tekst: Jeffrey Lemm
Bron: Het Bezuidenhout, Grandeur en noodlot van een Haagse woonwijk (S.P Sluijter jr. en Ron F. de Bock) 
Beeld: Haags Gemeentearchief 
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945


Verdwenen kerkmonument voor vermoorde Haagse freule

Op de kruising van de 1e Van den Boschstraat en de 3e Van den Boschstraat, nu de locatie van het Paleis van Justitie, liet de Engelse koopman John Abraham Tinne in 1872 een kerk bouwen ter nagedachtenis aan zijn halfzus Alexandrine Tinne.

Anglican Church

De kerk stond aan de rand van de stad en kreeg de naam "The Anglican Church of St. John en St. Philip", vernoemd naar de vader en grootvader van Tinne die hun vermogen hadden vergaard met plantages in Zuid-Amerika. Deze kerk, als een van de mooiste Anglicaanse kerken buiten Groot-Brittannië aangemerkt, zou het bombardement niet overleven. Na de oorlog werd de kerk uit het hernieuwde stedenbouwplan geschrapt.

Woenstijnrovers

Alexandrine Tinne was tijdens haar leven een rijke vrouw. Zij woonde met haar moeder Henriëtte aan het Lange Voorhout, maar wilde niet oud worden in het stijve Haagse leven met al zijn formele verplichtingen. Daarom koos ze voor avontuur. Ze maakte meerdere gewaagde tochten door het noordelijk deel van Afrika. Tijdens een van deze tochten over de zandvlakten van de Sahara, in 1869, werd ze door woestijnrovers overvallen en van haar geld en goederen beroofd. Met enkele sabelslagen maakten zij een einde aan het leven van de 33-jarige Alexandrine.

De veel bekritiseerde Alexandrine verwierf na haar dood bewondering voor haar ondernemingszin. Niemand hoefde haar te beklagen als ze door geweld zou omkomen, schreef ze nog in een brief kort voor haar dood. 'Liever een kort, maar vrolijk leven dan je voortslepen in een saai bestaan'.



Tekst: Carel Wiemers, redactie Pepijn van der Vliet
Bron: 'Duel op de Bloedheuvel', C. Wiemers
Beeld: Carel Wiemers, Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945

Ferdinand Bordewijk en het Bezuidenhout

Bezuidenhout kent onder zijn inwoners vele bekende Nederlanders. Eén van hen is de schrijver Ferdinand Bordewijk die van 1914 tot 1945 in het Bezuidenhout heeft gewoond. Hij woonde onder andere aan de voormalige Tweede van de Boschstraat (zijstraat aan het begin van de Theresiastraat, nu onderdeel van de locatie van het ministerie van EZK & LNV).

Bordewijk (1884–1965) was van beroep advocaat en schrijver. Hij is vooral bekend van het trio korte werken Blokken (1931), Knorrende beesten (1933) en Bint (1934) en van de roman Karakter (1938). Deze laatste roman is in 1997 door Mike van Diem verfilmd en kreeg een Oscar voor de beste buitenlandse film. Bordewijk behoort tot de zeldzame Nederlandse schrijvers van wie de boeken (met name Bint) na 80 jaar nog steeds worden gelezen, ook op middelbare scholen. Hij geldt met Simon Vestdijk als de belangrijkste Nederlandse prozaïst van zijn generatie. Hij was getrouwd met de componiste Johanna Bordewijk-Roepman (1892-1971) en had een zoon en een dochter.

Kunstenaarsverzet

De familie Bordewijk zat in het kunstenaarsverzet. In 1944 publiceerde hij in de Quousque Tandem-reeks van de illegale uitgeverij De Bezige Bij onder het pseudoniem Emile Mandeau zijn novelle 'Verbrande erven', terwijl zijn echtgenote de muziek componeerde bij het eveneens door de Bij gedrukte lied 'Uit het diepst van mijn hart' van J.J.G. Zwanniken. In de hongerwinter verdeelde Bordewijks echtgenote 350 kilo bloembollen over acht adressen.

Voltreffer

In de periode van 1914 tot 1945 heeft Bordewijk op zes locaties in Bezuidenhout gewoond, waarvan er nog twee bestaan: Helenastraat 30 (1904-1906), Tweede Adelheidstraat 182 (1906-1911), Wilhelminastraat 71 (1911-1914), Laan van NOI 214 (1914-1921) (bestaat nog) en Schenkkade 219 (1921-1928) (bestaat nog). Zijn laatste adres was de Tweede Van den Boschstraat 36 waar hij vanaf 1928 woonde. Op 3 maart 1945 kwam er een voltreffer in zijn tuin terecht waardoor het huis in zijn geheel verwoest werd.Daarbij ging zijn omvangrijke bibliotheek verloren. Bordewijk zelf bleef ongedeerd. Bordewijks werk gaf in de jaren zestig vele nieuwe Haagse straten een naam waaronder de Dreven en de Steden.

Tekst: Rieks Toxopeus 
Bronnen: website Bordewijkgenootschap.nl, Richter Roegholt (1972), De Geschiedenis van De Bezige Bij 1942-1972 (Amsterdam: De Bezige Bij). 
Eindredactie: Stichting 3 maart '45

Reacties van ooggetuigen

"ons huis werd doorgeblazen" | "we blijven hier niet langer"

Bewerkt naar een ooggetuigenverslag van B. van Oosterhout, 23 jaar ten tijde van het bombardement
'We schuilden in de achterkamer en op een bepaald moment werd ons huis ‘doorgeblazen’: alle ruiten eruit en de tussendeuren van de suite lagen op de grond. Het was wel duidelijk dat we weg moesten… Met twee hoog opgeladen fietsen gingen we met hoogst nodige spullen naar mijn getrouwde zus elders in Den Haag. Nog later zijn we onder het puin gaan graven om nog wat te redden. We vonden nog wat gereedschap van mijn vader dat ik tot op de dag van vandaag heb bewaard.'
Bewerkt naar een ooggetuigenverslag van B. van Oosterhout, 23 jaar ten tijde van het bombardement
Tekstfragmenten uit een brief van mevrouw Tiny Neefjes-De Roos van 12 maart 1945 voor haar familie in Groningen. Zij was 38 jaar ten tijde van het bombardement en woonachtend aan de Cornelis Speelmanstraat 8. De volledig brief is te lezen bij 'downloads' (linkerkant).
[...] We hebben gauw, gauw van alles nog gepakt [...] Zodoende was het gehele huis leeg als de brand gekomen was. Ja de piano en de grote boekenkast en 2 linnenkasten enz., die waren er aan gegaan, maar dat haalt niet bij de schade die mensen hebben waarvan alles verbrand is. Zoals bijvoorbeeld bij de familie Helmich, die hebben niets en dan ook niets kunnen redden. [...] De Bezuidenhoutbewoners zijn nu werkelijk één familie geworden. Van alles geef je weg en leen je. Als je je zelf maar redden kunt. Denk eens in 20.000 daklozen zonder iets, geen vork, mes, boordeknoopje, kam, hemd of pak. Ga maar door. Geen stukje eten en dat in deze tijd. Niet voor te stellen. O, wat zijn wij toch gezegend en dan vraag ik mij af Waarom wij niet en die anderen wel.
Tekstfragmenten uit een brief van mevrouw Tiny Neefjes-De Roos van 12 maart 1945 voor haar familie in Groningen. Zij was 38 jaar ten tijde van het bombardement en woonachtend aan de Cornelis Speelmanstraat 8. De volledig brief is te lezen bij 'downloads' (linkerkant).
Voor het bombardement
Na het bombardement
© 2024 - Stichting 3 maart '45 / BB45
Colofon  |  Disclaimer  |  Realisatie:  Branding & more / Pixel&Code