In 1940 werd Nederland aangevallen door Duitsland. Dat verloren wij, waardoor de Duitsers hier de baas werden. Het duurde tot 1944-45 voordat we werden bevrijd en de kinderen weer vrij op straat konden spelen. Niet alle steden in Nederland werden echter op het zelfde moment bevrijd. Den Haag was in de winter van 1944-45 nog bezet door de Duitsers en pas op 5 mei 1945 waren ook alle Haagse kinderen vrij.
Tekst door Janneke Robers (13 jaar en inwoonster van Bezuidenhout), tekeningen van Boem van Ravenswaaij (ooggetuige van het bombardement op Bezuidenhout).
In Den Haag in het Haagse bos stonden in de laatste maanden van de oorlog nog gevaarlijke raketten van het Duitse leger. De Engelse soldaten hadden besloten dat ze die kapot wilde maken zodat ze niet meer gebruikt konden worden. Dit wilden ze proberen door er bommen op te gooien vanuit hun vliegtuigen. Helaas maakten ze een grote vergissing waardoor de bommen niet op het Haagse bos vielen maar op de huizen in het Bezuidenhout. Hierdoor gingen heel veel huizen, scholen en kerken kapot en ook gingen er meer dan 500 mensen die hier woonden dood.
Het grootste deel van de Tweede Wereldoorlog was het eten schaars, maar in de winter van 1944 naar 1945 was het het ergst. Het was een verschrikkelijk koude winter, daarom werd die winter ook wel de Hongerwinter genoemd. Ook brandstof was schaars. Daarop werd uiteindelijk een oplossing bedacht. De majokachel werd bedacht. Dit was een buisvormige kachel met een dubbele wand die op een gewone kachel geplaatst kon worden. Met de dubbele wand werd de warmte beter behouden, waardoor de brandstof beter gebruikt kon worden. Natuurlijk loste dit niet meteen alle problemen op, maar het was in ieder geval een oplossing.
Kan jij je dat voorstellen? Dat je ineens maar net genoeg te eten hebt om van te leven? Of niet eens genoeg, dat je met je gezin één bord aardappels moet delen of vieze bloembollen moet eten?
Je zult misschien denken 'wat zien die mensen er allemaal raar uit', dat komt omdat ze veel te weinig te eten krijgen. Het eten was tijdens de Tweede Wereldoorlog namelijk schaars. Om iedereen toch nog een beetje eten te geven, werd in gaarkeukens eten gemaakt. Op de tekening delen ze bijvoorbeeld suikerbietensoep uit. Om toch nog wat meer eten binnen te krijgen, aten ze bloembollen. Zo staat hier ook weer dat ze twee bloembollen kunnen halen. Die waren namelijk nog wel te krijgen, maar niet iedereen vond dat altijd lekker.
Een bekende afkorting bij het verzet was 'OZO'. Dit stond voor 'Oranje Zal Overwinnen'. Deze kreet zie je ook op dit plaatje en het plaatje van de trap. Andere bekende afkortingen waren 'V', dat stond voor 'Victorie' (dat betekent overwinning) en 'W', dat stond voor 'Wilhelmina'. Wilhelmina was tijdens de Tweede Wereldoorlog de koningin van Nederland. Sommige mensen droegen ook dubbeltjes op hun kleding, omdat daar het hoofd van de koningin op stond.
Het was tijdens de Tweede Wereldoorlog misschien nog wel het vervelendste om jood te zijn. Joden werden erg gediscrimineerd en vaak ook aangevallen. Joodse winkels werden vernield of in brand gestoken. Joden moesten een Jodenster dragen, zodat ze makkelijk te herkennen waren. Ook mochten ze niet overal zomaar meer naar binnen. Op veel plekken hingen bordjes met de tekst 'JUDEN VERBOTEN', wat 'Joden verboden' betekent. Van de ene op de andere dag mochten Joden ineens niet meer fietsen, niet meer naar het zwembad, niet meer naar de sportvereniging en mochten ze niet meer spelen in het park. Veel Joden zijn afgevoerd naar Duitsland en Polen, bijvoorbeeld naar Auschwitz, en daar vermoord.
Wanneer in de oorlog het luchtalarm afging, ging het hele gezin de trap onder om te schuilen. Daarvoor hadden ze allerlei spullen klaar liggen om mee te nemen. Een fotoalbum is iets wat mensen bijvoorbeeld meenamen. Kan jij het fotoalbum op het plaatje vinden?
Op het plaatje zie je ook dat ze wat kranten meenamen. De kranten op dit plaatje zijn het Parool en de Waarheid. Deze kranten waren tijdens de Tweede Wereldoorlog verboden en heetten ook wel ondergrondse kranten. Ze waren geschreven door het verzet en dat was streng verboden, daarom was het vaak heel gevaarlijk om voor illegale kranten te schrijven of ze te lezen.
Wat zou jij meenemen als je nu ineens de trap onder zou moeten? Waar kan jij echt niet zonder? Een knuffel, een dagboek of iets anders?
Bij het bombardement was het de bedoeling geweest om de V2-raketten in het Haagse Bos te raken. Dit waren Duitse raketten, die onder andere op Londen, de Engelse hoofdstad, afgevuurd werden. De bommenwerpers die onze wijk geraakt hebben, waren van de Engelsen, die door fouten en slecht weer de bommen niet in het Haagse Bos lieten landen. Hierdoor ging een prachtige wijk deels naar de grond, waardoor de wijk nu nog maar een paar oude gebouwen rijk is.
Op de V2-raket staat een hakenkruis. Dat was het teken van de Duitsers. Hitler, de leider van de Duitsers, is ook te zien op dit plaatje. Hij is de man die bovenop de raket getekend is.
Stel je eens voor: Je hebt een lief huisdier, bijvoorbeeld een kat. Vlak voor het bombardement ben je gevlucht, maar je hebt je poes achter moeten laten. Een paar dagen later kom je terug en het enige wat nog over is, is puin met daartussen allerlei hoofdjes van poesjes, die helemaal bang zijn geworden voor mensen door het bombardement. Je lieve poes herkent je niet eens meer en is zelfs bang voor je. Zou jij dat prettig vinden?
Sommige mensen vertrokken met een volgeladen kar met spullen naar een plek waar ze hopelijk veiliger waren. Dit was dan het enige wat ze nog hadden. Met een kar vol met spullen gingen ze dan op weg, naar ergens anders in de omgeving. Veel mensen gingen naar Voorburg, maar er waren ook mensen die juist het centrum van Den Haag in trokken. Om het beeld nog een beetje op te vrolijken: gelukkig kan het paard, wat er nogal mager uitziet, nog aan een bloemetje ruiken en de hond er nog met een beetje tempo achteraan rennen.
Op 5 mei 1945 was Nederland dan echt helemaal bevrijd van de Duitsers. Er werd groot feest gevierd en de Canadezen, Engelsen, Amerikanen en anderen die Nederland bevrijd hadden, ook wel de geallieerden, werden erg geprezen. Weet jij welk land er bij welke vlag hoort?
Nederland was dan wel vrij, wat we nog steeds elk jaar vieren, maar de oorlog had grote schade aangebracht. Het grootste deel van de wijk moest opnieuw opgebouwd worden en het leven moest weer normaal worden.
Tekst: Janneke Robers en Lia van den Broek
Tekeningen: Boem van Ravenswaaij (website boemsketchbook.com)
Bronnen: website flessinghe.nl; wikipedia Illegale Pers, wikikids Einde van de Tweede Wereld oorlog.
Eindredactie: Stichting 3 maart '45
