De historie van de wijk het Bezuidenhout gaat terug naar de 16e eeuw met grote buitenhuizen aan de rand van het Haagse Bos en een veenpolder. Na de ramp van 3 maart 1945 is de wijk weer opgebouwd tot het huidige eigentijdse karakter.
Koude voeten en de behoefte aan een mals stukje vlees was voor de Graven van Holland in de dertiende eeuw reden het veengebied ten zuiden van het Haagse Bos te ontginnen. Voor het vervoer van de brandstof en het vee legden de edelen het Grafelijk Karrenpad, de huidige Bezuidenhoutseweg, aan.
In navolging van Prinses Amalia van Solms, die in 1645 haar zomerhuis - het huidige Huis ten Bosch - liet bouwen, legden welgestelde Haagse burgers landgoederen aan. Onder de noemer 'Grandeur' liet Den Haag later het gebied langs deze weg bebouwen met statige woonhuizen voor voorname mensen, zoals Bellevue (1750) van rechtsgeleerde Lyonnet (later omgebouwd tot hotel), Huis Ter Noot (op de plek van vroegere ministerie van Landbouw) en Huize Zandvliet van professor Schwencke (1854). In 1878 kwam het Station Staatsspoor en rond 1885 het Koningin Emmapark. In 1888 opende Sociëteit De Witte op de Walther Boer weide in het Haagse Bos een buitenverblijf voor muziek en vertier, 'Tent in het Bosch'.
Daarna ging het snel met Bezuidenhout. De kolossale panden maakten plaats voor meer 'eenvoudige' burgerhuizen. Na 1915 kwam de grootschalige woningbouw verder naar het oosten volgens het Uitbreidingsplan van Berlage.
Na de oorlog was de stad Den Haag berooid. Het stadsbestuur stond voor een enorme opgave voor wederopbouw. Niet alleen het Bezuidenhout was door het bombardement verwoest, de stad kende ook een enorme woningnood omdat jarenlang geen huizen waren gebouwd en het aantal Hagenaars snel groeide. Bovendien ontbrak het aan materieel, aanvoermiddelen, vakmankracht en geld.
De wederopbouw kwam in Bezuidenhout dan ook traag op gang en in deze situatie werd gekozen voor het bouwen van zoveel mogelijk woningen met zo min mogelijk middelen. Geen grote huizen, geen hoge kamers en niet meer dan 4 woonlagen. Hieruit ontstond de duplexwoning, zoals in de Amalia van Solmsstraat. Twee woningen met één voordeur, die later eenvoudig tot één woning omgebouwd zou kunnen worden.
In 1951 werd het wederopbouwplan Bezuidenhout aangenomen, met onder andere de aanleg van een verdiepte Utrechtsebaan, de uitbreiding van het spoor en de bouw van rijkskantoren. Het gebied naast het station werd hierdoor ingesloten waardoor stedelijk eiland 'Bezuidenhout C' ontstond (het huidige Bezuidenhout-West). Het werd een mengeling van jaren1930 portiekwoningen en jaren1970 sociale woningbouw en als stedelijk baken de woontoren Witte Anna (1987). De eerste nieuwe (rijks)kantoren kwamen in de wijk, zoals het Ministerie van Landbouw (1950) en het Koninklijk Conservatorium (1980).
Het middengebied van de wijk bleef lang kaal en was voor kinderen ideaal speelterrein. De herstel- en herbouwwerkzaamheden duurden ruim 60 jaar.
De grandeur van Bezuidenhout van weleer is in het begin van deze eeuw in de wijk terug gekomen, maar dan wel in een modern jasje. Vele gebouwen uit de wederopbouwperiode werden gesloopt voor hoogbouw met kantoor- en woonruimtes. In 1995 opende Nationale Nederlanden haar kantoor 'de Haagse Poort' over de Utrechtsebaan, dat wordt beschouwd als een moderne stadspoort van Den Haag. Op de groenstrook aan de Schenkkade verschenen kantoren van onder andere Siemens en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Achter het ministerie staat het 'Monument van de Menselijke Vergissing', in 1995 onthuld bij de herdenking van het bombardement van 3 maart 1945.
Rondom de Utrechtsebaan ontstond zo een nieuw zakencentrum, 'het Beatrixkwartier'. Een markant element in dit gebied is de Netkous tramviaduct van de Randstad Rail (2004), te midden van moderne panden, als CentreCourt (2003), het Prinsenhof (2006) en de Monarch (2011). Een voorbeeld van moderne woningen in oude stijl zijn de herenhuizen in de Amalia van Solmsstraat.
Tekst: Pepijn van der Vliet en Lia van den Broek.
Bronnen: Van der Kleij en Haijer (Het Bezuidenhout 2000 - 2010, 2010); Anemaa.
Beelden: Haagse Beeldbank.
Eindredactie: Stichting 3 maart '45.
English