English
Statig Bezuidenhout
Hier lag het grootse Juliana van Stolbergplein met in het hart het Leeuwenmonument, ontworpen en onthuld ter ere van prinses Juliana.
Hier lag het grootse Juliana van Stolbergplein met in het hart het Leeuwenmonument, ontworpen en onthuld ter ere van prinses Juliana.
Juliana van Stolbergplein
Het Juliana van Stolbergplein, vernoemd naar Juliana van Stolberg (1506-1580), de moeder van Willem van Oranje, was een langgerekt plein met statige panden in neorenaissance- en art nouveau-stijl. Op het stond het 'leeuwenmonument' of 'de zandloper' ter herinnering aan de geboorte van Prinses Juliana in 1909.
Tijdens het bombardement werd het Juliana van Stolbergplein en zijn directe omgeving vrijwel volledig verwoest. Na de oorlog kwam het niet meer terug. Het onbeschadigde leeuwenmonument verhuisde in 1956 naar het Stuyvesantplein.
Het Juliana van Stolbergplein maakte onderdeel uit van een serie pleinen in het voormalige Bezuidenhout die met lanen aan elkaar verbonden waren. Het beginpunt was het Anna van Saxenplein (destijds gelokaliseerd naast het Paleis van Justitie op de Utrechtse baan). De bijhorende Anna van Saxenstraat is terug gebracht in de bedrijvenstrook De Groene Schenk naast het station Laan van NOI. In de vervolglijn lag het Stolbergplein, het Louise de Colignyplein (routepunt 11) en het nog aanwezige Van Imhoffplein.
Andere pleinen in de omgeving waren het Charlotte de Bourbonplein - nog in Bezuidenhout-West in kleine vorm aanwezig. En het verdwenen Koningin Mariaplein, dat lag tussen de voormalige Tweede Adelheidstraat en de Tweede Emmastraat, ongeveer waar nu de zendtoren staat.
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Op 19 december 1936 traden prinses Juliana en prins Bernhard in ondertrouw. Om dit te vieren begaven zij zich naar het Juliana van Stolbergplein.
Op het plein keken de mensen uit naar het moment dat het echtpaar zou plaats nemen in de twee zetels klaargezet in een mooi aangeklede loge. Het plantsoen was versierd met groen en oranje lichtbollen. Nadat de prins en prinses hadden plaatsgenomen nam de heer ir. Bongaerts van het Feestcomité voor het Bezuidenhout het woord voor een korte rede waarin hij zijn gelukwensen uitsprak voor het aanstaande huwelijk. Na deze woorden reikte Bongaerts Prins Bernhard een lange brandende lontstok aan waarmee de Prins het vreugdevuur ontstak en de omgeving in gloed zette. Onder een daverend gejuich van de feestvierenden keerden prinses Juliana en prins Bernhard terug naar het paleis.
Het vuur bleef branden tot het huwelijk op 7 januari 1937 werd voltrokken. Het brandde bovenop het Leeuwenmonument dat het hart van het Juliana van Stolbergplein vormde. Dit monument, ook wel de Zandloper genoemd vanwege haar vorm, was een ontwerp van de heren J. Limburg en J.C. Altorf uit 1910. Het was een geschenk van de burgerij van Den Haag ter gelegenheid van de geboorte van prinses Juliana op 30 april 1909. Na de oorlog in november 1956 werd het monument verplaatst van het Juliana van Stolbergplein naar het Stuyvesantplein.
Tekst: Pepijn van der Vliet
Bron: europeana.eu
Beeld: Haags Gemeentearchief, gahetna.nl, geheugenvannederland.nl
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
10 mei 1940, de Duitser vallen Nederland binnen, maar de slag om Den Haag loopt niet zoals gewenst. Tegenstand van het Nederlandse leger is sterker dan verwacht en de luchtafweer haalt veel Duitse vliegtuigen neer. Eén daarvan stort neer in de Tweede Adelheidstraat en bevat een belangrijk deel van de Duitse aanvalsplannen. Het Nederlands leger heeft nu een troef in handen….
Den Haag, 10 mei 1940, de eerste grote luchtlandingsoperatie in de geschiedenis is begonnen; met ongeveer 900 vliegtuigen en meer dan 6000 parachutisten wilde luitenant- generaal Graf von Sponeck van de 22e Luftlande Infanteriedivision de vliegvelden Valkenburg, Ockenburg en Ypenburg snel innemen, door te stoten naar Den Haag om zo in één klap kabinet, vorstin en legertop gevangen te nemen en Nederland op de knieën te dwingen. Dat gebeurde niet. De verdediging van de vliegvelden was bijzonder fel en veel Duitse vliegtuigen werden neergehaald.
Rond 05:30 schoot het 164e Batterij Luchtdoelartillerie, opgesteld op het voetbalterrein van VUC aan de Schenkkade, en het 78e Batterij Luchtdoelartillerie, opgesteld in een weiland tussen Den Haag en Voorschoten, een Junker JU-52 neer. Eén van de vleugels kwam op het Louise de Colignyplein terecht. De rest van het vliegtuig stortte neer op een huis in de Tweede Adelheidstraat. Twee van de vier verdiepingen werden volkomen vernield. Aan de overzijde brandden nummers 123 tot 133 min of meer uit. Alhoewel de brandweer vrij snel ter plaatse was konden de 16 inzittenden niet meer worden gered.
In het wrak vond men een aktetas met daarin één deel van de zogenaamde Von Sponeck papieren, welke onder andere een compleet aanvalsplan van de Duitse 5e comp.-2e Bat. van het 65e Infanterie Regiment bevatten. Luitenant-kolonel van Ede van der Pals ging met de kostbare informatie in allerijl naar het Algemeen Hoofdkwartier (AHK) aan het Lange Voorhout en overhandigde daar de buitgemaakte documenten en kaarten aan stafofficieren die de inhoud ervan direct betrokken bij de tegenaanval. Aan het einde van die eerste oorlogsdag waren alle drie de vliegvelden weer in Nederlandse handen. En zou dat ook blijven, tot het terreurbombardement op Rotterdam Nederland tot capituleren dwong. Nederland was 'overwonnen, niet verslagen'.
Tekst: Alexander Bary
Bronnen : Drs. E.J.J.F. Rossmeisl, Stolz, Stark und Treu! Geschiedenis en inhoud van de 'Von Sponeck' papieren, mei 2011; Toespraak door burgemeester Van Aartsen bij de herdenking van de slag om Ypenburg, 10 mei 2012, 2013.
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart '45
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren veel Bezuidenhoutse jongeren actief in het verzet. Threes Mulder was een hiervan. Als 19-jarige verrichtte Threes belangrijk en gevaarlijk werk met koerierswerk voor de communicatie tussen de verzetsgroepen.
Threes, Theresia Wilhelmina Mulder, geboren op 26 december 1925 in Bethlehemziekenhuis, was dochter van Fred en Mien Mulder en zus van tien jaar jongere Wil. De familie Mulder woonde bij hun sigarenwinkel aan de 1e van den Boschstraat 30. In 1942 overleed haar vader aan botkanker en in 1943 hertrouwde haar moeder met Eddy van Santen. Bij de familie woonden ook haar oom Willem met zijn vrouw en dochter, die door de Duitsers uit hun huis waren gezet.
Threes is eind 1944 in het verzet gekomen door haar buurjongen Wouter Barendse. De familie Barendse woonde destijds in hetzelfde huis als Threes. Doordat ze in het bezit was van een fiets, vanwege een fietsverklaring voor haar werk bij ‘het bureau afvoer burgerbevolking’, was ze als koerierster actief in de verzetsgroep van ‘Nico’ - schuilnaam van Bram de Jong – van de 2e Compagnie van de Binnenlandse Strijdkrachten te Den Haag. Naast illegale kranten ‘het Parool’ en communicatieberichten bracht ze ook wapens rond. Enkele dagen voor 3 maart redde ze in Bezuidenhout een verzetskoerier die gewond raakte door een granaatsplinter van eerdere bommen op de wijk. De gewonde bracht ze per fiets naar het Westeinde ziekenhuis en had daarbij ook het verzetsbericht van hem overgenomen.
Op de dag van het bombardement was Threes niet thuis. Ze was met buurvrouw Alida Leenards op voedseltocht naar Friesland. De achtergebleven familie vluchtte, nadat een brandbom in de tuin neerviel, via de Schenkkade naar Oranjeplein 21 waar de ouders van haar moeder Mien en oom Willem woonden. Toen Threes terugkwam bij haar voormalige huis was daar Willem aan het zoeken naar spullen die uit het puin gered konden worden. Overgebleven is een schilderijtje met een gebutst doek, dat later op een plaatje triplex van een theekist is geplakt.
Tekst: Lia van den Broek
Bronnen: Wim Mertens (2014), ‘De Tweede Compagnie. Een zoektocht naar de verzetsverhalen uit de Tweede Wereldoorlog van de Tweede Compagnie van de Binnenlandse Strijdkrachten’, Vlijmen: Wim Mertens
Beeld: foto's van de nalatenschap van Threes Mulder en Alida Leenards, uit Wim Mertens (2014)
Eindredactie: Stichting 3 maart ‘45
"het torentje brandde als een fakkel"
