De school hield stand

Cees Nooteboom over de V2

Ten tijde van het bombardement op Bezuidenhout was Cees Nooteboom 11 jaar oud en woonde zijn vader in de wijk Bezuidenhout. Wanneer hij bij zijn vader was kon hij de V2 raketten horen vertrekken ... en vaak met een donderende klap weer horen neer komen. Zijn vader, woonachtig in de Amalia van Solmsstraat, werd één van de vele slachtoffers van het bombardement. 

Voor een volledige weergave van het interview wijzen wij u graag door naar het geluidsfragment op de website van de VPRO.

Tekst: Pepijn van der Vliet 
Bron: VPRO
Beeld: VPRO
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945

Als de sirene loeit

Johanna, 11 jaar, zat op school bij de Zusters Dominicanessen (St. Liduinaschool) in de Amalia van Solmsstraat. "Elke klas had een vaste schuilplek waar we hoopten veilig te zijn wanneer de sirene zich liet horen. Onze klas stond in het trappenhuis en we brachten er de tijd door met het bidden van Onze Vaders en Weesgegroeten."

In pyjama

Bij gebrek aan kolen, elektriciteit en water sloot de school in de winter van 1944 - 45. Johanna, "We lagen nog in ons warme bed thuis in Voorburg toen op 3 maart '45 de sirene wel erg vroeg waarschuwde. Vlug in de kleren en je identiteitsplaatje omhangen. Bevend achter de ramen - die in ruitjes waren afgeplakt met bruine papierstroken om te beschermen tegen rondvliegend glas - zagen we een stille stoet van ontredderde mensen in de Van Arembergelaan en de Laan van Nieuw Oosteinde. Velen nog in pyjama, sommigen bebloed, zoekend naar hulp en onderdak. Ondanks dat we niet veel te bieden hadden namen onze ouders een gezin van vier volwassenen in huis op."

School nog overeind

"De volgend dag liep ik naar het viaduct aan de Laan van Nieuw Oosteinde. Vandaar zag ik dat het Bezuidenhout brandde, de spits van de St. Liduinakerk was weg, maar het schoolgebouw stond gelukkig nog overeind. Ik was elf jaar en er zouden nog 63 ellendige dagen volgen voordat de oorlog was afgelopen."
"In het najaar van '45 was de school nog niet hersteld. Onze klas kreeg halve dagen les in een ruimte boven een garagebedrijf in de Koningin Sophiestraat. Daar zaten we weer braaf boven onze sommen na alle angsten, verliezen en ontberingen. Er werd nergens over gesproken, ook al waren er lege plaatsen in de klas en had juffrouw Caminada een kunstbeen."

Tekst: Alexander Bary
Bron: Johanna van den Braak, 'De Sirene: vlug in de kleren en identiteitsplaatje omhangen', De Oud Hagenaar, 23 februari 2010
Beeld: Haags Gemeentearchief
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945

Reacties van ooggetuigen

'Wij gingen blussen in de Amalia van Solmsstraat. Een deftige buurt met prachtige huizen en rijke inboedels. Hier woonden mensen van het Ministerie en van adel. Op verscheidene plaatsen was brand. Honderden inboedels stonden in de regen op straat en vormden een geweldige belemmering voor het blussen, want de spuiten konden de straat niet in en ook niet bij de putten komen. Al die zware kasten stonden op de putdeksels.'

Bewerkt naar een ooggetuigenverslag van de heer Van Heijnsbergen, vrijwillig brandweerman uit Zaandam, 4 maart 1945

‘Nauwelijks uit de kerk, aan het ontbijt, vlogen van alle kanten bommen neer, de ruiten begaven het. Het huis waar wij nog waren, daverde op z’n fundamenten. Ook in de kelder voelden we ons allerminst veilig. Met meeneming van wat eetwaar en enkele noodzakelijke papieren vluchtten wij de straat op en terwijl de bommenregen aanhield, zochten wij … een veilig heenkomen tussen de neergestorte huizen, de brandende resten van huisraad en stukken puin… Van ons huis zouden we niets meer terugzien, en niets meer van al ons bezit. Een gelukkige omstandigheid was het feit, dat onze kinderen juist kort tevoren bij boeren in het hoge Noorden waren gebracht om op kracht te blijven. Zo bleven zij voor veel ellende bespaard en hebben zij niet behoeven mee te maken, wat wij beleefd hebben.’

De heer W.J.A. de Voort (44 jaar ten tijde van het bombardement) was vlak voor het bombardement tijdens een werkdag bij het R.K. Centraal Bureau voor Onderwijs en Opvoeding aan de Bezuidenhoutseweg 275 getroffen door een bominslag. Na terugkomst uit het ziekenhuis moest hij op last van de politie op 1 maart 1945 zijn huis aan de Mariastraat 17 verlaten, vanwege een niet-ontploft projectiel in de tuin van de buren. Hij vond onderdak bij goede vrienden in de Adelheidstraat, in de buurt van de St. Liduinakerk, waar hij het bombardement meemaakte.