English
Voetbal, kerk en kantoren
Hier aan de Schenkkade, tegenover de voormalige Liduinakerk, trainde ooit het Nederlands eftal. Het houten stadion van voetbalvereniging V.U.C had namelijk kunstverlichting, een primeur in Europa!
Hier aan de Schenkkade, tegenover de voormalige Liduinakerk, trainde ooit het Nederlands eftal. Het houten stadion van voetbalvereniging V.U.C had namelijk kunstverlichting, een primeur in Europa!
Vanaf het station Laan van NOI kon je door een groene zoom naar de wijk lopen. Waar nu kantoren staan lag in die tijd het 'heilige' voetbalgrond van HSV VUC, met uitzicht op de katholieke Liduinakerk en naastgelegen volkstuintjes. Allen maakten na de oorlog plaats voor kantoren.
De Rooms-katholieke St. Liduinakerk, in 1926 in gebruik werd genomen, was, net als de school in de Amalia van Solmsstraat vernoemd naar de heilige Liduina van Schiedam (1380-1433). De kerk raakte bij het bombardement zwaar beschadigd, maar werd niet verwoest. Na de bevrijding werd het gebouw hersteld, maar de bij het bombardement gesneuvelde torenspits keerde niet terug. In 1977 werd de kerk gesloopt om plaats te maken voor kantoren.
Tegenover de kerk lagen de voetbalvelden van V.U.C. Het was een van de eerste clubs ter wereld met een kunstlichtinstallatie. De avondwedstrijden en ook de trainingen van het Nederlands elftal op dit veld trokken massa's mensen. In 1968 verhuisde V.U.C. naar Mariahoeve.
Op de groenstrook, hoek Adelheidstraat/Schenkkade, bevonden zich ook tuinen van de Tuinbouwvereniging Eigen Arbeid, die in 1939 moest wijken voor verplaatsing van het spoor van de Blauwe tram.
Bron: Eigenarbeid.nl
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Jaarlijks wordt op meerdere plaatsen in Den Haag en Voorburg stilgestaan bij het bombardement op het Bezuidenhout van 3 maart 1945. Zo ook aan de Schenkkade bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Op deze plek is een gedenkteken ter nagedachtenis aan de vele slachtoffers en hulpverleners geplaatst.
Het monument aan de Schenkkade heeft als titel de 'Menselijke Vergissing' en is een ontwerp van Marijke de Goey uit 1991. Het werd in dat jaar onthuld tijdens de jaarlijkse herdenking van het bombardement. De tekst op het voetstuk van het monument luidt: 'Bijna nooit zie je een vogel in de lucht zich bedenken, zwenken, terug'. Een gedicht uit de bundel Dagrest (1984) van Judith Herzberg.
In een stuk over Judith Herzberg in dagblad Trouw stond het volgende over het gedicht geschreven, "Hier wordt geen stellige zekerheid verkondigd, maar een voorzichtige waarneming: 'bijna nooit'. En juist in dat onnadrukkelijk exacte legt Herzberg treffend de overeenkomst bloot tussen mens en dier, tussen bewustzijn en intuïtie." Het doet ons denken aan het blijven streven naar vrede, dat je daarin geen ander doel kunt hebben om zo te allen tijde de keerzijde te voorkomen. Want er is nooit de zekerheid van vrede.
Het monument is een abstracte sculptuur, vervaardigd uit blauwe buizen en geplaatst op een zwartmarmeren voetstuk. De vorm van het werk verwijst naar de verkeerde coördinaten die werden opgegeven voor het bombardement. Daardoor vielen de bommen niet in het Haagse Bos maar midden in de woonwijk Bezuidenhout. De kunstenares ontwierp het monument in opdracht van de Rijksgebouwendienst en het ministerie van sociale zaken. Hiermee werd tijdens de bouw van het nieuwe ministerie in het Bezuidenhout voldaan aan de behoefte die wijkbewoners hadden aan een blijvende herinnering. Op deze locatie staat ook het V2-informatiebord opgesteld.
Tekst: Lia van den Broek
Bronnen: Nationaal Comité 4 en 5 mei, oorlogsmonumenten; Trouw, 9 februari 2013, 'Tastend naar woorden' van Janita Monna
Eindredactie: Stichting 3 maart 1945
Ook VUC had het zwaar te verduren in de oorlog. Opmerkelijk genoeg beleefde de voetbalclub uit Bezuidenhout in die moeilijke periode op sportief gebied het grootste succes uit de historie.
In die tijd beschikt VUC aan de Schenkkade over een van de mooiste accommodaties van het land, inclusief lichtmasten. Vandaar dat de trainingen van het Nederlands elftal er worden gehouden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het hout van de tribunes, het clubgebouw, de befaamde 'Wondertent', en de kleedgelegenheden zeer gewild. VUC stelt betaalde bewakers aan, maar zij kunnen niet voorkomen dat de accommodatie al voor het bombardement van 1945 grote schade oploopt.
Na het bombardement, dat ook veel VUC'ers het leven kost, en de daaropvolgende plunderingen zijn er rondom het hoofdveld alleen twee losstaande gedeelten van de overdekte tribune over en staat nog één van de vier lichtmasten overeind. Beetje bij beetje bouwt VUC haar complex weer op.
Veel voetballers van VUC worden in de oorlog onder de wapenen geroepen en verscheidene joodse leden overlijden in de concentratiekampen. Toch is het eerste elftal zéér succesvol. VUC zorgt in deze droevige tijd nog voor een beetje afleiding, de wedstrijden worden door de Hagenaars massaal bezocht. In het seizoen 1943-1944 pakt VUC voor onder meer Ajax en Feyenoord het kampioenschap van district West 2 en moet met de andere kampioenen om de landstitel voetballen.
Reizen is tijdens de bezetting niet eenvoudig, maar de nacompetitie gaat wel door. VUC wint aanvankelijk alles, totdat in het uitverkochte Olympisch Stadion in Amsterdam met 1-5 van De Volewijckers wordt verloren. Het is raar dat sterspeler Bertus de Harder, die later in Frankrijk de bijnaam 'Goddelijke Kale' kreeg, in deze wedstrijd niets uitvoert. Tot op de dag van vandaag is het een mysterie wat er met De Harder aan de hand was. Hij en nog twee spelers worden door VUC meteen geschorst en de gehavende ploeg haalt uit de resterende twee duels in de nacompetitie nog maar één punt.
VUC eindigt uiteindelijk als de nummer twee van Nederland. Het seizoen erop wordt er vanwege de oorlog niet in competitieverband gevoetbald. Na de bevrijding komt VUC nooit meer dichterbij bij de titel dan in 1944.
Tekst: Hans Klippus
Bronnen: Jubileumboek 100 jaar VUC, Archief AD Haagsche Courant
Beelden: Haags Gemeentearchief
In Bezuidenhout waren diverse mensen actief in het verzet. Een ervan was Jan van den Ende. Jan (1922-2008) groeit op in de (oude) Wilhelmina van Pruisenstraat met zijn jongere zusje Joke en ouders, vlakbij de Prins Bernardschool waar hij een bijenkast op het schoolplein had staan. Hij volgt de HBS en behaalt later onder andere het politiediploma-A. Als vijftienjarige scholier leidt hij al vogelexcursies naar het Haagse Bos en Marlot. Maar hij was ook al jong in het verzet.
Op maandag 31 augustus 1942 verspreidt Jan ter ere van de verjaardag van Koningin Wilhelmina met de hand geknipte papieren W-tjes. Hij staat midden in de Passage en gooit de W-tjes de lucht in. Dat valt op bij de politieagenten, die een achtervolging inzetten en hem inrekenen. Hij moet een straf van een half jaar uitzitten in de gevangenis van Kleef in Duitsland.
Na zijn terugkomst in maart 1943 redeneert Jan: ‘Als ze denken dat ik in het Verzet zit, dan kan ik het maar beter goed doen.’ Hij sluit zich aan bij een verzetsgroep in Den Haag. Op 17 mei 1944 wordt hij – ten onrechte – gearresteerd op verdenking van brandstichting van de Panderfabriek. Via Gevangenis ‘Oranjehotel’ en Kamp Vught belandt hij uiteindelijk in het Duitse concentratiekamp Sachsenhausen. Eind april 1945 bevrijdt het Russische leger het kamp en komt Jan via Brussel terug naar huis. Hij is dan 22 jaar en weegt 35 kg.
Bij terugkomst op 10 juni 1945 ziet Jan dat zijn huis er niet meer is door het bombardement op de wijk Bezuidenhout. Alleen de school overleeft het bombardement. Jan gaat direct naar zijn familie bij de Drukkerij Kortekaas in de Maasstraat en hoort van zijn vriend Henk Kortekaas dat zijn familie nog in leven is.
Na de Bevrijding werkt Jan bij de BVD en houdt hij zich vooral bezig met contraspionage in de tijd van de Koude Oorlog. Na zijn pensioen start hij het bedrijf ‘Filmproductie van den Ende’ met hulp van zijn jeugdvriend Henk Kortekaas en vrouw Monique van den Broek. Op 19 oktober 2008 overlijdt Jan op 86-jarige leeftijd na de première van zijn laatste film ‘Zand, Wind, Water’. In 2009 is een documentaire gemaakt van zijn terugkeer naar het concentratiekamp: ‘Retourtje Sachsenhausen’.
Tekst: Monique van den Broek, bewerking Lia van den Broek
Beeld: Haagse Beeldbank, privécollectie familie Van den Ende
Bron: Kortekaas, Henk en Hans Peeters (2014), ‘Geheim vogeldagboek 1940-1945’.
Eindredactie: Stichting 3 maart ‘45
"kerk in gymnastiekzaal", "school gesloopt voor rijksweg", "op straat liggen ter bescherming"
